لازمۀ استقرار دموکراسی، عدالت و برابری مشارکت فکری و عملی همگان در حیات جامعه است. سیستم های رایج ادارۀ جوامع و تصمیم گیری، که بر اصول رقابت و منفعت طلبی استوارند، در دست یابی به این مرحله ناتوان ظاهر شده اند.

در چنین فضایی تحولاتی مانند ظهور و نیرو گرفتن شبکه های اجتماعی در سال های اخیر به خودی خود مثبت و مهیج هستند چون به افزایش مشارکت عمومی کمک می کنند. اما برای آن که این مشارکت عمومی در فرایندهای رسمی تصمیم گیری جامعه نیز فراگیر شود، تحولی اساسی در فرایند مشورت جمعی ضروری خواهد بود.

بیانیۀ زیر از جامعۀ جهانی بهائی به تاریخ ۳ فوریه ۲۰۱۰ به لزوم وارد کردن اصول عدالت و یگانگی در فرایندهای تصمیم گیری فعلی می پردازد و تجربه های جامعۀ بهائی را در استفاده از نوعی مشورت با محور یگانگی و عدالت – فارغ از رقابت و برتری جویی که در فرایندهای تصمیم گیری دنیای امروز مشاهده می شود – عنوان می کند و با مطرح کردن سؤالاتی خوانندگان را نیز به تفکر و مشارکت در یک فرایند تحقیق جمعی در بارۀ مشورت دعوت می کند.

تحولی در مشورت جمعی : اهمیت وحدت و عدالت

بیانیه ای از یک سازمان غیردولتی (NGO )به چهل و هشتمین جلسه کمیسیون توسعه اجتماعی با اولویت موضوعی "انسجام اجتماعی".
بیانیه جامعه جهانی بهایی به چهل و هشتمین جلسه کمیسیون توسعه اجتماعی با اولویت موضوعی "انسجام اجتماعی"

3 فوریه 2010
نیویورک ،نیویورک

الزام آورترین الگوی یکپارچگی فرهنگ ها و اقشار مردم جهان،می تواند در پیچیدگی و هماهنگی که مشخصه هیکل انسانی است٬ نهفته باشد. در این سیستم میلیون ها سلول، با تنوعی خارق العاده در شکل و کارکرد همکاری می کنند تا حیات انسان را ممکن سازند. کوچکترین سلول نیز در حفظ بدنی سالم نقش خود را ایفا می کند و از حین انعقاد نطفه به فرایند دائمی داد و ستد ملحق می شود.

به همین ترتیب٬ مجهودات جهانی برای ساختن جوامعی که با ارزشهایی همچون تعاون و رابطه متقابل هدایت می شوند این تصور را که طبیعت انسان اساسا خودخواه ٬ رقابت طلب و ماده گرا ست به چالش می اندازند.آگاهی فزاینده از یک حس مشترک انسانی که درهویت های مختلف ما وجود دارد برای روابط ما با یکدیگر به عنوان اقشار مردم٬ ملت ها و حافظان مشترک محیط زیست طبیعی٬ تعریف جدیدی ارائه می کند.

درک اینکه همه ما بخش لاینفک خانواده بشری هستیم معیاری است که مجهودات جمعی ما به وسیله آن مورد قضاوت قرار می گیرد٬ خواه در بعضی جوامع این معیار با مخالفت مستبدانه مواجه شود و خواه در نقاط دیگر به عنوان وسیله ای برای رهایی از فشار خفقان آور پذیرفته شود.

در این عصر انتقال به نظام جدید اجتماعی٬ جریان های سازنده اجتماعی به موازات جریان های مخرب شتاب می گیرند.سقوط بنیان های اخلاقی٬ مؤسسات منسوخ، و حس نومیدی٬ به هرج و مرج و انحطاط در این نظام اجتماعی دامن می زنند. درعین حال جریان های سازنده بنیان های نوینی برای همکاری مطرح می کنند وماهیت و گستره اقدام جمعی را دگرگون می سازند. جریان های سازنده ای از این قبیل توسط شبکه های اجتماعی در حال رشد که بوسیله فناوری اطلاعات به پیش می روند اثبات می شوند.

این جریانها از طریق حق رأی عمومی و مشارکت رسمی در حکومت٬ روشهای جمعی تولید و اشاعه دانش٬ گسترش آموزش وارتقاء سطح آگاهی در زمینه وابستگی متقابل انسانها ٬ تکامل مکانیسم های جدید همکاری بین المللی و امثال آن به ظهور می رسند. به همین صورت فرد فرآیند های تصمیم گیری نو ظهوری را در می یابد که به صورت فزاینده ای فراگیر ٬ وحدت بخش و عادلانه اند و تعصب را که علت اصلی مشکلات رو به افزایش جوامع وابسته می باشد به چالش می کشند .

دراین شرایط ،جامعه جهانی بهایی علاقه مند است تجارب خود را در درون یک جریان تحقیق جمعی به نام مشورت تقدیم نماید که از آن به عنوان پایه واساس تأمل وبررسی وتصمیم گیری درجوامع بهایی سراسرعالم استفاده می شود. مشورت رویکردی است برای تحقیق جمعی که بیشترجنبه متحد کننده دارد تا تفرقه انگیز. اعضاء هم چنان که در مباحثات شرکت می کنند، تشویق می شوند که نظریات خود را آزادانه اعلام نمایند ودرعین حال مراقبند که این کار را با وقار و ادب انجام دهند.انقطاع ازمقام و آراء شخصی در ارتباط با موضوع مورد بحث ضروری است.

وقتی پیشنهادی مطرح می شود دیگر به فرد پیشنهاد دهنده تعلق ندارد بلکه به مرجعی تبدیل می شود که گروه آن را تصویب، تعدیل یا رد نمایند. هنگامی که مشورت شروع می شود شرکت کنندگان تلاش می کنند مبانی اخلاقی مرتبط با موضوع مورد نظربیابند و بکار برند. این مبانی تساوی زن و مرد، حفاظت از محیط زیست، رفع تعصبات، تعدیل معیشت و مسائلی از این قبیل را دربرمی گیرند.

بر خلاف مباحثات یا برخوردهای تعصب آمیز٬ این رویکرد تلاش می کند جلسات تأمل و بررسی را بسوی هدف جدیدی سوق دهد٬ از ادعاها و نیات رقابت آمیزفاصله گیرد وبسوی اصول اخلاقی حرکت نماید- عرصه ای که اهداف جمعی و روشهای عملی، بیشتر امکان ظهور ورواج می یابند.

تنوع آرا و نظریاتی که افراد درجریان بحث مطرح می کنند از ارزش زیادی برخوردار است و بر غنای جلسات تأمل و بررسی می افزاید. نظرخواهی از افرادی که به طور معمول از جریان تصمیم گیری کنار گذاشته می شوند نه تنها سطح منابع فکری را بالا می برد، بلکه اعتماد، مشارکت و تعهد متقابل را که برای اقدامات جمعی ضروری است، تقویت می کند.برای مثال، ارزش دادن به تنوع آرا و تشویق اقلیت ها، درانتخابات محافل روحانی محلی جوامع بهایی نقش بسزایی دارد: وقتی که آرا مساوی باشد؛ نماینده گروه اقلیت برگزیده خواهد شد.

با وجود این، تنوع دیدگاه ها به تنهایی وسیله ای برای غلبه بر تفاوت ها یا برطرف کردن فشارهای اجتماعی نمی باشد. درمشورت، ارزش تنوع بطور تفکیک ناپذیری به هدف وحدت مرتبط است. این یک وحدت ایدئالیستی نیست بلکه وحدتی است که تفاوت ها را می پذیرد و تلاش می کند تا از طریق فرایند اصولی بررسی و تأمل از این تفاوت ها فراتر رود.این وحدت، وحدت در کثرت است.

در حالی که اعضا دیدگاه ها یا درک های متفاوتی از موضوعات در دست بررسی دارند،آنها این تفاوت ها را به صورت وحدت بخشی در چارچوب مشورت با تعهد به فرایند مشورت و اصول آن، تبادل و کشف می کنند. در محیط هایی که فرقه ها، احزاب سیاسی، گروه های مخالف و تبعیض های سرسختانه، جوامع را تضعیف می کنند و در معرض استثمار و ظلم قرار می دهند، وحدت بر اساس عدالت، یکی از ویژگی های روابط بشری است که باید پرورش یابد و مورد حمایت قرار گیرد.

اصل "وحدت در کثرت" در شیوه تصمیم گیری هیأت شور نیز باید بکار گرفته شود: از همه اعضا درخواست می گردد از تصمیمی که گروه گرفته، بدون توجه به نظراتی که در بحث مطرح کرده اند، حمایت نمایند. اگر تصمیم اشتباه باشد، تمام اعضا از نواقص آن درس می گیرند و در صورت نیاز، در تصمیم گیری تجدید نظر می کنند.

اصول و اهداف فرایند مشورت براین مفهوم که انسان ذاتا شریف است استوار می باشد.انسانها صاحب عقل،وجدان و نیز قابلیت تحری٬ درک، شفقت و خدمت برای مصلحت عموم می باشند. بدون این دیدگاه برچسب هایی مانند "در حاشیه" ٬ "بدبخت" یا "آسیب پذیر" با تاکید بر نیازها و ضعف های فرد٬ خصوصیات و توانمندی های او را تحت الشعاع قرار می دهند.

بی تردید نیاز ها و بی عدالتی های اساسی باید در فرایند مشورت مورد بررسی قرار گیرند؛ اما افراد شرکت کننده در این مشورت باید سعی کنند تا یکدیگر را در پرتو شرافت و توانایی ذاتی ببینند.باید هر یک از آنها آزاد باشند تا قوه عقل و وجدان را به کار برده٬ دیدگاهشان را مطرح کنند٬ حقیقت و مقصود را شخصا بیابند و دنیا را با چشمان خود ببینند. مشورت به بسیاری از کسانی که این آزادی را تجربه نکرده اند٬ کمک می کند تا فرایندی را آغاز کنند که بوسیله آن بتدریج پیشگامان پیشرفت خود و شرکت کنندگان بالغ تمدن جهانی گردند.

تجربه جامعه جهانی بهایی- مستقر در 188 کشور و45 ناحیه- نشان می دهد که فرآیند مشورت کاربردی جهانی دارد و ازهیچ فرهنگ، طبقه، نژاد یا جنسیتی طرفداری نمی کند. بهائیان در تلاشند که اصول مشورت را درخانواده ها، جوامع، سازمان ها، مشاغل و هیاتهای منتخب به کار گیرند. همچنان که جریان مشورت توسعه می یابد برای شرکت کنندگان این فرصت فراهم می شود تا به سطوح بالاتری از درک و شهود در باره مسائل مورد مشورت دست یابند ، روش های سازنده تری را برای اظهار نظر رواج دهند، دیدگاه ها و استعدادهای مختلف را به سمت اهداف مشترک هدایت نمایند، بین فکروعمل همبستگی بوجود آورند وعدالت را درهرمرحله از این فرآیند حفظ کنند.

برای اینکه بتوان این جریانات سازنده را در سراسر جهان اشاعه داد و بکاربرد وبرای اینکه به حقیقتا ثمربخش باشند؛ لازم است با اقداماتی جهت ایجاد تعلیم و تربیت جهانی همراه شوند، روش های نظارتی تغییریافته، تعصبات، فقروثروت فاحش را ازبین ببرند و درعین حال یک زبان بین المللی (کمکی) برای تسهیل ارتباطات بین همه مردمان و ملل ایجاد گردد. چنین اقداماتی اشکالی از یکپارچگی اجتماعی را بوجود می آورند که متحد وعادلانه است و همه مردمان می توانند از طریق آن برای ایجاد نظم نوین اجتماعی تلاش کنند.

در نتیجه از شما دعوت می نماییم تا با در نظرگرفتن سؤالات ذیل دراین فرایند تحقیق جمعی شرکت نمائید. در خصوص مشورت: چه فرضیه هایی درباره طبیعت بشر و سازمان اجتماعی، زیربنای الگوهای خصومت آمیز مشورت وتأمل و تصمیم گیری را تشکیل می دهد؟ (برای مثال: مجادله، تبلیغات، جانبداری و غیره) چه دیدگاه هایی از طبیعت بشر باعث شکل گیری الگوهای متقابل و هماهنگ مشورت و تصمیم گیری می شوند؟

چگونه می توانیم فرایند مشورت را که مشوق آزادی بیان وایجاد وحدت میان اعضا است، گسترش دهیم؟ وجود کدام ساختارهای اجتماعی نیاز است تا فرآیند های کلی تر مشورت و تصمیم گیری را حمایت کنند؟ نقش رهبری و اقتدار در فرایند وحدت بخش مشورت و تصمیم گیری چیست؟ مثال های دیگر فرآیندهای سازنده تصمیم گیری کدامند؟ درباره انسجام اجتماعی: چگونه فشارهای اجتماعی می توانند در یک چارچوب وحدت بخش حل شوند؟

چطور تضمین می کنیم که افزایش آگاهی و توجه نسبت به شرایط ناعادلانه در حق گروهی خاص، تبعیض های تفرقه انگیز را تقویت ننماید؟ چگونه مطمئن می شویم که تاکید بر ارزش وحدت، عادت به تسلیم و پذیرش کورکورانه را افزایش ندهد بلکه اشتیاق به حمایت از عدالت را تقویت نماید؟